مجله علوم و فنون هسته ای

شماره جاری

کلیه شماره‌های مجله

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

اعضای گروه دبیران (هیئت تحریریه)

فرایند پذیرش مقالات

پیوندهای مفید

راهنمای نویسندگان

دریافت قالب مقاله

دریافت فرم‌ ها

راهنمای ارسال مقاله

راهنمای داوری مقالات

اسامی سالانه داوران

ثبت داوری در پایگاه داوری Web of Science (publons)

اطلاعات تماس

فرم ارتباط با مجله

مسئولیت مدنی خسارت ناشی از حمل و نقل مواد هسته‌ای در حقوق ایران و مقررات بین‌الملل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد – ایران

چکیده

انرژی هسته‌ای با وجود نیاز روزافزون به آن در صنعت، پزشکی و مراکز تحقیقاتی به‌ صورت بالقوه برای جان و مال انسان و سلامت محیط ‌زیست خطرناک است. حمل مواد هسته‌ای بر میزان این خطر افزوده و کنترل آن را دشوارتر کرده است. گستردگی و شدت خسارت ناشی از حمل ‌و نقل مواد هسته‌ای، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را بر آن داشته است که با هدایت کردن مسئولیت به سمت بهره‌بردار و پذیرفتن نظریه‌ی خطر و مبنای مسئولیت محض، در حداقل زمان ممکن، حداکثر خسارت جبران شود. البته مسئولیت اولیه‌ی بهره‌بردار فعالیت‌های هسته‌ای، دولت را از مسئولیت بین‌المللی خود در قبال نقض تعهدات بین‌المللی راجع به استقرار ایمنی و پیشگیری از خسارت هسته‌ای مبرا نمی‌کند. با وجود دست یافتن ایران به فناوری انرژی هسته‌ای و پراکندگی جغرافیایی سایت‌های هسته‌ای، مقررات داخلی مربوط به حمل‌ونقل این مواد از جامعیت کافی برخوردار نیست، بنابراین شایسته است قانون‌گذار هم‌سو با مقررات بین‌المللی، مقرراتی خاص راجع به مسئولیت محض بهره‌بردار فعالیت‌های هسته‌ای وضع کند. در جستار حاضر سعی شده با روش توصیفی و تحلیلی، ضمن تبیین و ارزیابی وضع موجود در نظام حقوقی ایران و حقوق بین‌الملل، در مورد مسئولیت مدنی خسارت ناشی از فعالیت‌های هسته‌ای، به تحلیل وضع مطلوب بپردازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Civil Liability for Damages Caused by the Transportation of Nuclear Material in Iran and International regulations

نویسندگان [English]

  • S. F Yousefi 1
  • S Mohseni 2

1 Faculty of Law & Political Sciences, Ferdowsi University of Mashhad Mashhad-Iran

2 Faculty of Law & Political Sciences, Ferdowsi University of Mashhad , Mashhad-Iran

چکیده [English]

Despite the ever-increasing need for nuclear energy in agriculture, industry, medicine and research centers, it is potentially dangerous for human life property and environmental health. This is while the carrying of nuclear material has more risk and controlling it is difficult. The visive extent and severity of the damages caused by transportation of nuclear materials did not lead to negligence of compensating these damages by international community. International Atomic Energy Agency (IAEA) have adopted safety standards and strict liability rules to make compensate these damages in the short possible time. However, despite Iran's nuclear power technology and the geographic dispersion of nuclear sites in the country, there are no effective and enough laws and regulations relating to the transportation of these materials. Thus it is up to Iranian legislator with consideration of world experiences and along with international rules, take legal steps to prevent risks, create a safe transportation process, and provide maximum compensation for the damages. This article comparatively is going to study laws and regulations relating to the transport of nuclear materials in Iran the and International Atomic Energy Agency  and other international documents.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Atomic Materials Transport
  • The Operator of Nuclear Installations
  • Exclusive Liability
  • Strict Liability
مراجع
[1] A. Suarez, V. Suzette, The Legal Regime of the Maritime Carriage of Radioactive Materials and Wastes and International Environmental Law, World Bull, 16 (2000) pp. 96; 100; 120; 125.
]2[ م.ر. احدی، م. اکبری، راهکارهای بسته‌بندی کالاهای خطرناک و مواد سمی، اولین کنفرانس حمل ‌و نقل مواد خطرناک و اثرات
زیست­‌محیطی آن، تهران، دانشگاه تهران: (1387) ص. 9.
]3[ ک. استویبر، آ. بائر، ن. پلرز، و. تانهوزر، حقوق هسته‌ای: مقررات IAEA درباره فعالیت هسته‌ای اعضا، ترجمه‌ی قدیری، نیلوفر، انتشارت دنیای اقتصاد، ( 1394) ص. 129؛ 154.
 [4] M. Elbaradei, E. Nwogugu, J. Rames, International law and nuclear energy: Overview of the legal framework, IAEA Bulletin, 37 (1995) p. 19.
 [5] Vienna Convention on Civil Liability for Nuclear Damage, International Atomic Energy Agency, (1963) available at https://www.iaea.org/blications/documents/conventions/Vienna-convention-oncivil-liability-for-nuclear-damage, [accessed 11 November 2017].
]6[ ل. محقق منتظری، مسئولیت مدنی خسارت‌های ناشی از حوادث هسته‌ای در معاهدات بین‌المللی و مقررات داخلی دولت‌ها، مجله دادرسی، شماره 46 (1383) ص 27.
[7] Protocol to Amend the Vienna Convention on Civil Liability for Nuclear Damage, International Atomic Energy Agency, (1997), available athttps://www.iaea.org/publications /documents/infcircs/protocolamend-Vienna-convention-civil-liability-nuclear-damage, [accessed 11 November 2017].
 [8] The Convention on Supplementary Compensation (CSC). International Atomic EnergyAgency, (1997), available at https://www.iaea.org/publications/documents/treaties/ convention supplementary compensation-nuclear-damage, [accessed 27 November 2017].
         
]9[ س.م. قبولی درافشان، و. رضادوست، مطالعه تطبیقی تعیین مسئول و مبنای جبران خسارت در مسئولیت مدنی ناشی از حوادث مربوط به تأسیسات هسته‌ای در حقوق ایران، فرانسه و اسناد بین‌المللی، مجله مطالعات حقوق تطبیقی، شماره 10 (1394) ص 730.
 [10] Convention relating to Civil Liability in the Field of Maritime Carriage of Nuclear Material, (1971), available at https://treaties.un.org/doc/.../volume-974-I-14120-English .pdf, [accessed 11 November 2017].
[11] A. Hariharan, India's Nuclear Civil Liability Bill and Supplier's Liability: One Step Towards Modernizing the Outdated International Nuclear Liability Regime, Wm. & Mary Envtl. L. & Pol'y Rev, 36 (2011) p. 233.
 ]12[ آیین‌نامه اجرایی حمل و نقل جاده‌ای کالای خطرناک، مصوب هیات وزیران، (1380).
[13] Convention on the Contract for the International Carriage of Goods by Road (CMR), United Nations, (1956), available at http://www.unece.org/trans/conventn/legalinst _25_OLIRT_ CMR. Html, [accessed 11 November 2017].
 [14] Uniform Rules Concerning the Contract of International Carriage of Goods by Rail (CIM), International Rail Transport Committee, (1999), available at http://www.cit-rail.org/en/rail-transport-law/cotif/, [accessed 11 November 2017].
]15[ م. عبداللهی، رویکردهای نظام مسئولیت بین‌المللی در جبران خسارات ناشی از اعمال منع شده در حقوق بین‌الملل، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره 56 (1390) صص 224؛ 252؛270؛ 267.
 
]16[ ح. الهویی نظری، حقوق بین‌الملل عمومی، چاپ اول، انتشارات دادگستر، تهران، (1392) ص 319.
 
[17] N. Pelzer, Focus on the future of nuclear liability law, Journal of Energy & Natural Resources Law, 17 (1999) pp. 335; 334.
]18[ ع.ر. یزدانیان، ﮬ. حبیبیان، مسئول جبران خسارات ناشی از حوادث هسته‌ای در کنوانسیون‌های بین‌المللی و حقوق ایران، مجله تحقیقات حقوقی آزاد، شماره 14 (1390) صص168؛ 166؛161؛ 162.
]19[ س.ح. صفایی، ح.ا. رحیمی، مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد)، چاپ سوم، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) (1391) صص 58؛ 83؛ 70.
]20[ ح. بادینی،‌ ﮬ. شعبانی‌کندسری، س. رادپرور، مسؤولیت محض؛ مبانی و مصادیق، فصلنامه مطالعات حقوق تطبیقی، شماره 3 (1391) صص 19؛ 33.
]21[ ن. کاتوزیان، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چاپ سی‌ و پنج، نشر میزان (1391) ص 267.
[22] E. Ameye, Channelling of nuclear third party liability towards the operator: Is it sustainable in a developing nuclear world or is there a need for liability of nuclear architects and engineers, Eur. Energy & Envtl. L. Rev, 19 (2010) p. 33.
[23] Raju, Suvrat and Ramana, MV., The other side of nuclear liability, Economic and Political Weekly, (2010) p. 49.
]24[ ن. کاتوزیان، م. انصاری، مسئولیت ناشی از خسارت‌های زیست‌محیطی، فصلنامه حقوق، شماره 2: ص 303.
[25] Z. Brodecki, Civil Liability for Nuclear Damage: The Polish Concept, Anglo-American Law Review, 15 (1986) p. 361.
 [26] Murphy, Sean D., Prospective Liability Regimes for the Transboundary Movement of Hazardous Wastes, The American Journal of International Law, 88 (1994) p. 51.
]27[ ف. مشیرپور، عملکرد سازمان بین‌المللی دریایی در زمینه‌ی مسئولیت و جبران خسارت زیست ‌محیطی، مجله تحقیقات حقوقی آزاد، شماره 11 (1390) ص 195.
 ]28[ ا. تقی­زاده، حقوق حمل‌ و ‌نقل ریلی، چاپ اول، انتشارات مجد (1395) ص 253.
 ]29[ م. السان، تعهد ایمنی متصدی حمل ‌و نقل در قرارداد حمل ‌و نقل کالاهای خطرناک، پژوهشنامه حمل ‌و نقل، شماره 3 (1387) ص 208.
 ]30[ ن. کاتوزیان، الزام‌های خارج از قرارداد، جلد دوم، چاپ یازدهم، انتشارات دانشگاه تهران، (1393) ص 5.
 ]31[ ع.ر. یزدانیان، مطالعه تطبیقی اندیشه جمعی شدن مسئولیت مدنی در حقوق فرانسه و ایران و آثار عملی آن بر نحوه جبران خسارت، مجله مطالعات حقوق خصوصی، شماره 3 (1392) صص 204؛212.
 ]32[ ص. رضایی، مسؤولیت بین‌المللی دولت‌ها در پیشگیری زیان‌های ناشی از فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، شماره 1 (1389) ص 135.
 ]33[ ص. رضایی پیش­رباط، تأملی بر جنبه‌های قانونی ایمنی تأسیسات هسته‌ای در ایران، مجله سنجش و ایمنی پرتو، شماره 2 (1392) ص 25.
]34[ م. داراب­پور، ر. زارع‌نعمتی، ‌تعهدات دولت‌ها در پیشگیری و جبران خسارت ناشی از حوادث اتمی، مجله‌ی حقوقی بین‌المللی، شماره 44 (1390) ص 204.
]35[ م. قاسمی، ف. سالاریان، رجوع ثالث ایفاکننده غیرمأذون به مدیون، مجله تحقیقات حقوقی آزاد، شماره 12 (1390) ص 174.
[36] M. Hardy, The liability of operators of nuclear ships, International and Comparative Law Quarterly, 12 (1963) p. 781.
 [37] Clarke, Malcolm A., International carriage of goods by road: CMR, CRC Press, (2014) p. 821.
 
مجله علوم و فنون هسته ای
دوره 38، شماره 1396 - شماره پیاپی 1396
شماره ویژه
اسفند 1396
صفحه 1-17
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار