نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
پژوهشکده تحقیقات کشاورزی، پزشکی و صنعتی، پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای، سازمان انرژی اتمی ایران، صندوق پستی: 498-31485، کرج ـ ایران
چکیده
تنوع ژنتیکی در گیاه نخود به دلیل خودگشنی و فرسایش‌ژنی اندک است. چون تنوع ژنتیکی برای پیشبرد اهداف اصلاحی لازم و ضروری است، ایجاد تنوع از طرق مختلف نخستین گام در جهت اصلاح نباتات می‌باشد. القای جهش به وسیلة موتاژنها یکی از راههای ایجاد تنوع ژنتیکی بوده و موتاژنهای فیزیکی (پرتوهای یونساز) در این زمینه کاربرد زیاد دارند. در این پروژه حساسیت 4 رقم زراعی (فیلیپ 86، جم، بیوینچ، ILC486) به پرتوگاما با دزهای 100، 200، 300 و 400 گری مورد ارزیابی قرار گرفت تا دز مناسب جهت اجرای برنامه اصلاحی تعیین گردد. نتایج آزمایش نشان داد که با افزایش دز تابشی میزان رشد در تمام ژنوتیپ‌ها کاهش یافت. کاهش رشد رابطه خطی با شدت دز داشته و مستقل از ژنوتیپ می‌باشد. طول ریشه در مقایسه با طول ساقه نسبت به دزهای اشعه گاما حساستر است و کاهش رشد ریشه در دزهای پایین‌تری نسبت به ساقه اتفاق می‌افتد. ناهنجاریهای رشد نظیر آژئوتروپیسم (Ageotropism) یا حرکت ریشه به سوی بالا و زالی در دزهای (200 گری به بالا) مشاهده شد. در نسل دوم نیز صفاتی نظیر زالی، زردی بوته، کاهش تعداد شاخه و برگ، تغییر وضع بوته از حالت خزنده به ایستاده، تغییر در شکل و رنگ برگها و رنگ گل مشاهده شد. بر اساس نتایج و مشاهدات انجام گرفته، دزهای 150 و200 و250 گری برای ادامه پروژه اصلاحی در نظر گرفته شدند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Suitable Gamma Ray Dose Determination in order to Induce Genetic Variation in Kaboli Chickpea (Cicer Arietinum L)
نویسندگان [English]
- B Naserian Khiabani
- H Ahari Mostafavi
- H Fathollahi
- S Vedadi
- M.A Mosavi Shalmani
چکیده [English]
In spite of chickpea's use in Iran and its ability of being replaced to adjust the shortage of protein in dietary habits, yield production is very low. One of the main reasons for chickpea's low yield production is its sensitiveness to some diseases, pest and environmental stresses. Genetic variation in chickpea is very low, because of its self pollination. In breeding programs, genetic variation plays an essential role so that the induction of genetic variation in plant population is very important for the plant breeders. The induced mutation through different kinds of mutagenes is one of the important ways of genetic variation. In this research, first the sensitiveness of four cultivars (ILC.486, Philip86, Bivinich, Jam) were assessed to different gamma ray doses (100, 200, 300, 400 Gy). The results showed that with an increase in gamma ray dose, the growth rate of chickpea’s genotypes decreases. In this respect, the decrease of growth rate has a linear relationship with the gamma ray dose and it is independent from the genotypes. The root length is more sensitive to gamma ray doses than its shoot, and it was observed that at the low doses the root growth decreases, comparing to the shoot growth. On the other hand, in high doses of gamma ray growth abration (Ageotropism, Albinism and etc.) were observed. Some traits variation (such as leaf shape, leaf size, leaf color, Albinism, etc.) were seen in M2 generation, and finally to continue the project, three doses of gamma ray (150, 200, 250) were selected for the next year.
کلیدواژه‌ها [English]
- Mutation
- Gamma Ray
- Chickpea
- Genetic Variability
-
K.B. Singhm, R.S. Mulhotra, M.H. Halila, E.J. Knights, M.M. Verma, “Curremtn status and future strategy in breeding chick pea for resistance to biotic and abiotic stresses. In: F.J. Muehlbauer and W.J.Kaiser (eds.),” Expanding the production and use of cool season food legumes. Kluwer Acadimic publishers. PP: 572-591 (1994).
-
P.A. Oram and M. Agcaoili, “Curremtn status and future trends in supply and demand of cool season food legumes. In: F.J.Muehlbauer and W.J.Kaiser(eds.),” Expanding the production and use of cool season food legumes. Kluwer Acadimic Publishers. PP: 572-591(1994).
-
M.C. Kharkwal and H.K. Jain, “Development of new plant types in chickpea for high yields through mutation breeding. In: Induced mutations for improvement of grain legume production,” IAEA.PP:55-57(1980).
-
M.A. Haq and A. Shakoor, “Use of induced mutations for improving resistance against Ascochyta blight in chickpea (Cicer aritinum) and yellow mosaic virus in mungbean (Vigna radiata),” In: Induced mutations for improvement of grain legume production, IAEA. PP: 63-67 (1980).
-
M.C. Kharkwal, H.K. Jain, B. Shorma, “Induced mutations for improvement of chick pea, lentil, pea and cow pea. In: Induced mutations for improvement of grain legume production,” IAEA. PP: 89-109 (1990).
-
A. Shakoor and M.A. Haq, “Improvement of plant architecture in chieckpea and mungbean. In: Induced mutations for improvement of grain legume production,” IAEA. PP:59-62 (1980).
-
M.A. Haq, M. Sadiq, M. Hasan, “Improvement of chick-pea through induced matations. In: Induced mutations for improvement of grain legume production,” IAEA. PP:75-89 (1980).
-
ف. مجد، و م. اردکانی، ”تکنیک‌های هسته‌ای در علوم کشاورزی،“ انتشارات دانشگاه تهران. 381 صفحه (1384).
|
م.ر. قنادها ، ”یک مطالعه روی حساسیت گونه‌ها و ارقام مختلف غلات و بقولات نسبت به مقادیر مختلف اشعه گاما،“ دانشگاه تهران، دانشکده کشاورزی، پایان نامه کارشناسی ارشد (1367).
)